24 stycznia 1588 roku – w bitwie pod Byczyną wojska polskie pod dowództwem hetmana Jana Zamoyskiego pokonały armię pretendującego do polskiego tronu arcyksięcia austriackiego Maksymiliana III Habsburga.
Po śmierci króla Stefana Batorego, 12 grudnia 1586 r. rozpoczęła się w Polsce walka o wybór następcy tronu. Zamieszanie polityczne w Rzeczpospolitej starali się wykorzystać Habsburgowie. 9 sierpnia 1587 r. sejm elekcyjny, za poparciem stronnictwa skupionego wokół Jana Zamoyskiego ogłosiło królem królewicza szwedzkiego Zygmunta Wazę (1566-1632), syna Jana III Wazy i Anny Jagiellonki. Przeciwnicy tego wyboru, pod wodzą Zborowskich, 12 sierpnia wybrali królem arcyksięcia Maksymiliana Habsburga (1558-1618), syna cesarza Maksymiliana II.
Arcyksiążę Maksymilian wyruszył z Ołomuńca ze swoją armią w stronę Krakowa. Wobec groźby wtargnięcia armii Habsburga w granice polskie, Jan Zamoyski – zgodnie z intencją sejmującej szlachty – wyruszył 27 sierpnia 1587 r. z Warszawy do Krakowa. Oddziały Zamoyskiego i załoga miasta Krakowa liczyły ok. 6 tysięcy żołnierzy, siły arcyksięcia Maksymiliana zaś ok. 8 tysięcy. 24 października pod murami Krakowa doszło do szturmu wojsk niemieckich, w wyniku którego oddziały arcyksięcia zostały rozbite i zmuszone do poddania się. Obrona Krakowa była początkiem kampanii.
27 grudnia 1587 r. odbyła się koronacja nowego króla Zygmunta III Wazy. Jan Zamoyski opuścił Kraków i wyruszył w ślad za Maksymilianem, który zatrzymał się w Byczynie, na terenie księstwa brzeskiego. Tam doszło do decydującej bitwy. Wojska Zamoyskiego liczyły 6520 żołnierzy, Maksymilian zgromadził ok. 6,5 tys. żołnierzy. Bitwa pod Byczyną była starciem jazdy, trwała ok. 2 godzin i zakończyła się zwycięstwem wojsk Zamoyskiego.
Po zakończonej bitwie hetman, z braku atramentu ołówkiem ponoć, napisał do arcyksięcia: upraszam najprzód w. ks. mości, abyś przygodę obecną mężnym zniósł umysłem. Wyroki Boga sa niedoścignione toteż nagrodzi On w. ks. m. czem innem klęskę tu poniesioną. Wszak przystoi mężowi tak wysoko urodzonemu, wszelkie przeciwności z pogodnem przyjmować czołem.
Rycinę obrazu Poddanie się Arcyksięcia Maksymiliana pod Byczyną pędzla Juliusza Kossaka zamieścił „Tygodnik Illustrowany” z 1862 roku jako ilustrację do tekstu Bitwie pod Byczyną poświęconemu. Ręczne Opisanie bitwy pod Byczyną, która się stała roka 1588 dnia 24 stycznia znaleźć można w Wielkopolskiej Bibliotece Cyfrowej
Tekst utworu Joachima Bielskiego w książce „Bohaterowie i statyści”
