Dwutygodnik tomaszowskiej młodzieży

W okresie międzywojennym każda[?] szkoła z ambicjami wydawała swoje czasopismo. Redagowane i współtworzone przez uczniów i pedagogów-opiekunów szkolne gazetki poruszały serca i porywały myśli, wspomagały naukę. Pełniły też funkcję sprawozdawczą. To dzięki zachowanym egzemplarzom poznajemy nie tylko szkolną codzienność, ale i tło społeczno-kulturowe regionu. Nie mogło zabraknąć takiego pisma w Państwowym Gimnazjum im. Bartosza Głowackiego w Tomaszowie Lubelskim. „Nasza Praca” to dwutygodnik młodzieży szkolnej powiatu tomaszowskiego wydawany przez uczennice i uczniów tegoż gimnazjum. Pisemko ukazywało się w latach 1921-1926 [Katalog Czasopism Lubelskich, N-Ś, Lublin 2009, s. 13]. W Federacji Bibliotek Cyfrowych dostępnych jest 12 egzemplarzy z lat 1923-25 [jeden w zasobach polony, pozostałe numery udostępnia Biblioteka Cyfrowa Książnicy Zamojskiej]. Nie wszystkie egzemplarze są jednak kompletne. Wersje papierowe posiadają m.in. Biblioteka im. Hieronima Łopacińskiego i Biblioteka KUL, ale te nie są dostępne w wersji cyfrowej.

W 2015 roku Miejska Biblioteka Publiczna w Tomaszowie Lubelskim wystosowała apel do potencjalnych posiadaczy archiwalnych numerów „Naszej Pracy” i obecnie jest w posiadaniu pełnych dwóch pierwszych roczników pisma.

Wydawcą i redaktorem odpowiedzialnym pisma była prof. Hanna Boska. Funkcje redaktorów pisma sprawowali: w roku szkolnym 1923/24 r. uczeń klasy VII Tadeusz Witkowski, pod koniec 1924 roku Władysław Fedorowicz z klasy VIII, W 1925 r. siódmoklasista Wacław Chmielewski.

Z losowego przeglądu dostępnych cyfrowo egzemplarzy dowiadujemy się między innymi:

Numer 10 (50) z 1 grudnia 1923 roku poświęcono Władysławowi Syrokomli. Z wydarzeń lokalnych informowano o powstaniu Szkolnego Hufca Wojskowego. Ćwiczenia prowadził porucznik Cynka z III-go baonu 9 p . Leg. Do hufca należało 74 członków. Informowano również o wydarzeniach pozaszkolnych, ale pośrednio ze szkołą związanych, jak np. ślub byłej uczennicy Wandy Młyńczykównej z Włodzimierzem Matysem, który odbył się 29 listopada 1923 roku. Redakcja informowała również o prowadzonych na terenie powiatu tomaszowskiego badaniach nad polskim słownictwem. Badania z pomocą uczniów gimnazjum prowadził Józef Seroka. Wyniki przekazywano do Polskiej Akademii Umiejętności w Krakowie na ręce prof. Kazimierza Nitscha.

W numerze 8 (68) „Naszej Pracy” z 15 grudnia 1924 r. [s. 131-132] Zarząd Bratniej Pomocy składał serdeczne staropolskie „Bóg zapłać!“ darczyńcom, którzy łaskawem ofiarowaniem swych dzieł zasilili ubogą naszą Bibljotekę uczniowską., W gronie ofiarodawców wymienieni są: Józef Białynia Chołodecki ze Lwowa, który przekazał 37 książek. Wiktor Hahn (również ze Lwowa – 5 książek). Karol Hoffman (Warszawa – 7 książek i przeźrocza do odczytu o Konstytucji 3-go Maja. Edmund Jankowski (Warszawa – 7 książek). Antoni Kryński (Warszawa – 4 książki). Henryk Mościcki (Warszawa – 7 książek). Henrykowa Sienkiewiczowa (Oblęgorek 3 książki). Adam Skałkowski (Poznań – 2 książki). Adam Szelągowski jedną książkę. Ks. Kazimierz Wais – 6 książek. Jan Sas Zubrzycki – 16 książek. Marjan Zdziechowski (Wilno – 3 książki).

Numer 4 (80) z 15 listopada 1925 roku w dużej części poświęcony był Adamowi Mickiewiczowi. Znajdziemy tam również relację Bronisława Dygi, naocznego świadka lwowskiego konduktu żałobnego Nieznanego Żołnierza, którego zwłoki 1 listopada o 8.45 pociągiem przystrojonym zielenią i kwiatami transportowano w kierunku Warszawy. Najciekawsze – zwłaszcza dla regionalistów są informacje lokalne. I tak I Tomaszowska Drużyna Harcerska im. Stefana Czarnieckiego liczyła w roku szkolnym 1925/26 34 druhów. Podzielona była na cztery zastępy. Funkcję drużynowego pełnił Henryk Szczekocki. Przybocznymi byli Józef Szawracki – zastępowy I-go zastępu, Jan Brogowski – II zastęp, Bronisław Eifler z III zastępu i M. Trzepiota z zastępu IV. Sekretarzem zastępu był W. Gozdek, bibliotekarzem P. Baj, a gospodarzem i trębaczem F. Więsyk. W 1924 roku utworzono II Tomaszowską Drużynę Harcerską im. Józefa Piłsudskiego. Tworzyło ją 43 druhów, rok później 32 druhów. Drużynowym był Jan Bronikowski, później St. Hordyj, sekretarzem A. Piotrowski. II TDH także podzielona była na cztery zastępy. Zastępowymi byli: I zastęp – J. Błoński, II – L. Hryniewiecki, III – J. Komarnicki i IV – A. Kobylański. Opiekunem obu drużyn był ksiądz prefekt H. Cybulski. W 1924 roku funkcję tę pełnił prof. Stanisław Żywczyński. Cenną i niezwykle ciekawą informacją jest fakt, że 1 października 1925 roku na terenie środowiska Uniwersytetu Warszawskiego rozpoczął działalność Zarząd Związku Maturzystów Państwowego Gimnazjum w Tomaszowie Lubelskim. 14 absolwentów „Głowackiego” studiowało w Warszawie. Trzech na Wydziale Lekarskim, 2 na Wydziale Filozoficznym, 3 na Wydziale Prawa i Nauk Politycznych, trzech na Politechnice – Wydział Inżynierii Lądowej i Elektryczny, dwóch w Szkole Podchorążych i jeden z Instytucie Wychowania Fizycznego.

W szkole funkcjonowała również żeńska drużyna harcerska im. Emilii Plater. W 1924 roku tworzyły ją 32 druhny. Również była podzielona na 4 zastępy. I prowadziła Balbina Kielarska, II Izabela Wysocka, III Natalia Wilczyńska a IV Jadwiga Szymańska. Drużynową była Janina Krawczyńska, a przyboczną Helena Jaczyńska.

W 1925 roku, w piątym roku ukazywania się, numer na początku roku kosztował 30 groszy, później 35 (w latach 1923/24 – 10 groszy) i ukazywał się w nakładzie 360 egzemplarzy (w 1923 i 1924 r. – 340 egz.).

Echa „Naszej Pracy” docierały daleko poza ziemię tomaszowską. Pismo jest, zdaje się, wiernem odzwierciedleniem życia organizacyjnego gimnazjum. Sklepik szkolny, Kółko Polonistyczne, Kasa Oszczędności, Sekcja Odczytowa, Bratnia Pomoc i t. d. – wszystkie instytucje żyją na łamach „Naszej pracy”. Artykuliki z zakresu krajoznawstwa są wcale udatne, a tem bardziej godne uwagi, że temat biorą z wycieczek szkolnych. Wiadomości bieżące informują szczegółowo o ważniejszych zdarzeniach w gimnazjum lub w organizacjach młodzieży. Podkreślić też trzeba tendencję redakcji do zbliżenia młodzieży z przyrodą – drogą opisów z życia zwierząt; ładne są z tego działu opowiadania: „Nasza mysz domowa” w Nr. 6 i „Nieszczęście rodziny wróblej” w Nr. 9. „Nasza praca” jest pisemkiem lokalnem, przeznaczonem dla młodzieży szkolnej niższych klas, ale jako takie może służyć za wzór do naśladowania innym podobnym pisemkom. – odnotowano w ukazującym się w Warszawie młodzieżowym pisemku „Ognisko” [„Ognisko. Pismo młodzieży”, R I, nr 6., 1 kwietnia 1922 r., s. 11] o czasopiśmie wspomina też miesięcznik krajoznawczy „Orli Lot”[r. 3., listopad 1922 r., nr 9., s 142].

Czasopismo reklamowało się również w prasie ogólnopolskiej, m.in. w dwutygodniku „Drużyna” [Drużyna : organ młodzieży wiejskiej : dwutygodnik wychowawczy, społeczny, literacki i oświatowy z ilustracjami”, R. 10, 15 grudnia 1923 r., nr 10, s. 19.]