W dniu 3 marca 2020 roku w Synagodze odbyło się spotkanie z Elizą Leszczyńską – Pieniak – dziennikarką, nauczycielką języka polskiego w III Liceum Ogólnokształcącym w Zamościu, autorką zbioru wywiadów i reportaży poświęconych wybitnym polskim ilustratorom.

Autorka już w dzieciństwie fascynowała się ilustracjami zamieszczonymi w utworach literackich, później w ten świat wprowadziła swoje dzieci. We wstępie swojej książki, wokół której toczyło się spotkanie w bożnicy, pisze: „Potem pojawił się pomysł, by zapukać do pracowni MISTRZÓW”. Niestrudzenie więc pukała do drzwi w różnych częściach Polski, mając w perspektywie wydawnictwo zawierające wywiady z artystami. Pamiętam, jak wybierała się do Bohdana Butenki z książkami wypożyczonymi z działu dziecięcego Książnicy Zamojskiej. Był rok 2016. Wróciła szczęśliwa z autografami mistrza w naszych książkach i już planowała kolejne spotkanie, tym razem z Marią Ekier. To z pewnością nie było łatwe przedsięwzięcie, ale pani Eliza dopięła swego. Nakładem Ośrodka „Brama Grodzka – Teatr NN”, przy wsparciu finansowym miasta Zamość, w roku 2019 ukazała się książka Czarodzieje wyobraźni: portrety polskich ilustratorów.

Organizatorami imprezy była Książnica Zamojska oraz Fundacja Ochrony Dziedzictwa Żydowskiego. Gośćmi zaś uczniowie Państwowego Liceum Sztuk Plastycznych w Zamościu. Wykładowi towarzyszyła prezentacja ilustracji. Autorka podkreślała, jak trudną i często niedocenianą profesją jest zawód ilustratora książek. Pani Eliza w Czarodziejach wyobraźni zaprezentowała portrety 24. wybitnych grafików polskich reprezentujących słynną „polską szkołę ilustracji”. Młodzieży przybliżyła sylwetki kilkorga artystów, przytaczając nieznane fakty z ich życia czy kariery. Mówiła m.in. o Janie Marcinie Szancerze – ojcu polskiej ilustracji, Elżbiecie Gaudasińskiej, Januszu Grabiańskim, Oldze Siemaszko, Januszu Stannym, Edwardzie Lutczynie, Józefie Wilkoniu. Przypomniała znane wielu pokoleniom Polaków postacie z książek – postać Misia Uszatka autorstwa Zbigniewa Rychlickiego, postać sierotki Marysi stworzoną przez Janusza Grabiańskiego czy postać Ambrożego Kleksa zaprojektowaną przez Szancera na podobieństwo Franciszka Fiszera – znanego warszawskiego celebryty, przyjaciela Bolesława Leśmiana.

Pani Eliza zaprezentowała młodzieży kilka unikatowych wydawnictw, zwróciła też uwagę na działalność Biura Wystaw Artystycznych w Zamościu, które organizuje plenery ilustratorów z udziałem wybitnych polskich grafików, podkreśliła iż zamojskie BWA poszczycić się może jedną z największych kolekcji ilustracji artystycznych w Polsce.

Uczestnicy spotkania z pewnością zainteresowali się tematem ilustracji książkowej, a już tylko od nich będzie zależeć, czy pójdą w ślady wybitnych artystów.

Joanna Kołtun