1921 był to rok burzliwy, obfitujący w ważne wydarzenia i przełomowe decyzje. Dla odradzającego się po ponad stu dwudziestu latach państwa polskiego walka o niepodległość i granice nadal trwała. W tymże  roku podpisano traktat pokojowy miedzy Polską a Rosją sowiecką, uchwalono konstytucję marcową, a po budzącym wiele kontrowersji plebiscycie na Górnym Śląsku, wybuchło III Powstanie Śląskie. Był to jednocześnie znaczący czas dla polskiej literatury, bowiem urodzili się wtedy m.in. Krzysztof Kamil Baczyński, Roman Bratny, Stanisław Lem czy Tadeusz Różewicz. W całym kraju budowano na nowo system administracji, transportu, gospodarki, ale również szeroko rozumianej oświaty. Także w Zamościu, ważnym punkcie na mapie naszego regionu, toczyło się intensywne życie edukacyjno-kulturalne. W 1921 roku powołano do życia bibliotekę publiczną. Czy inicjatorzy przeczuwali, że sto lat później zamojska książnica będzie nadal istniała? Tego nie wiemy, ale jako depozytariusze tej znaczącej spuścizny czuliśmy się w obowiązku, by należycie uczcić jubileusz naszej biblioteki.

Uroczystości związane z celebracją stulecia Książnicy Zamojskiej odbyły się 1 grudnia i składały się z kilku części. Tak jak porcje urodzinowego tortu, etapy jubileuszu były różnorodne i dedykowane każdemu gościowi stulatki.

Pierwsza część tortu – otwarcie nowej siedziby Filii Bibliotecznej nr 6.

Wszystko zaczęło się dwa lata temu. Książnica Zamojska im. S. K. Zamoyskiego pozyskała dotację w wysokości 650 tys. zł z budżetu Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu INFRASTRUKTURA KULTURY 2020 na realizację zadania „Biblioteka w nowej przestrzeni – adaptacja i modernizacja”. Projekt realizowany był w trybie dwuletnim i dotyczył adaptacji lokalu pozyskanego z zasobów miasta Zamość na potrzeby działalności Filii Bibliotecznej nr 6. Miasto zabezpieczyło także wkład własny w wysokości 162,5 tys. zł. Jako że nie ma piękniejszego prezentu dla biblioteki, jej czytelników i pracowników niż nowocześnie urządzona przestrzeń, dostosowana do różnych odbiorców, tak by każdy czuł się w niej dobrze, uroczystość otwarcia nowej siedziby filii odbyła się 1 grudnia w ramach oficjalnego zwieńczenia obchodów jubileuszu książnicy. Z tej okazji do biblioteki na Karolówce, czyli popularnej „szóstki”, przybyli przedstawiciele władz państwowych, lokalnych, miejscowych szkół, kościoła, zarządu osiedla, mediów oraz czytelnicy.

Uroczystości rozpoczęły się o godz. 10.00 od przecięcia wstęgi. Bardzo ważnym punktem otwarcia filii było również odsłonięcie kapsuły czasu, zamurowanej w jednej ze ścian biblioteki. Ukryta za cegłami pochodzącymi z Akademii Zamojskiej kapsuła zawiera materialne ślady działalności biblioteki, m.in. jubileuszowe wydawnictwa z serii Biblioteka Stulecia czy specjalną gazetę z odręcznie zapisanymi życzeniami pracowników książnicy dla przyszłych pokoleń. O wyjątkowości tego wydarzenia niech świadczy fakt, że zamurowane artefakty mają być wydobyte dopiero za… 70 lat! Poświęcenia nowego obiektu dokonał ks. Jarosław Feresz – proboszcz parafii pw. Świętej Bożej Opatrzności w Zamościu. Wszyscy zebrani goście podziwiali nowoczesny wystrój biblioteki.
Z zaciekawieniem oglądali też prezentację dokumentującą przebieg remontu. O samym procesie modernizacji opowiedział Dyrektor Książnicy Zamojskiej Piotr Bartnik dziękując jednocześnie osobom zaangażowanym w projekt. Ogromną rolę biblioteki w środowisku lokalnym podkreślił natomiast Prezydent Zamościa Andrzej Wnuk, który z satysfakcją podziwiał efekt wielomiesięcznej pracy. Nie zabrakło niezwykle miłych niespodzianek przygotowanych przez przybyłych gości. Szczególne zainteresowanie wzbudziło odczytanie sonetu przygotowanego z okazji jubileuszu przez wiernego czytelnika książnicy, pana Eugeniusza Cybulskiego. Na zakończenie uroczystości goście chętnie złożyli wpisy do pamiątkowej Księgi Filii Bibliotecznej nr 6.

Druga część tortu – premiera jubileuszowego słuchowiska.

Przyszła pora na kolejny etap – uroczystą galę. Została ona zorganizowana w Zamojskim Domu Kultury. Liczni goście zgromadzeni w sali widowiskowej wysłuchali słuchowiska pt. „Chwile, które tworzą historię”. Opowieść o historii zamojskiej biblioteki przedstawiona z perspektywy jednej rodziny zaangażowanej w życie książnicy została okraszona prezentacją pamiątkowych zdjęć. Podążając za losami bohaterów słuchowiska, goście poznali okoliczności powstania biblioteki, dowiedzieli się co stało się z jej zbiorami w czasie II wojny światowej oraz jak ta instytucja kultury była postrzegana przez mieszkańców w czasach PRL-u. W tej opowieści jak w życiu momenty radosne przeplatały się ze smutnymi, a nawet tragicznymi. Jaki ślad pozostawiła w słuchaczach? Na pewno poczucie odpowiedzialności za wspólne dobro jakim jest biblioteka, podsycone przez wieńczącą opowieść prośbę jednej z bohaterek: „Dbajcie o to miejsce, uczcie się z książek życia”.

Trzecia część tortu – wystąpienie Patronów Honorowych oraz wręczenie odznaczeń i wyróżnień.

Zaintrygowani bogatą historią zamojskiej biblioteki płynnie przeszliśmy do kolejnego etapu uroczystości. Dyrektor Książnicy Zamojskiej Piotr Bartnik przywitał przybyłych gości i oddał głos Patronom Honorowym jubileuszu biblioteki. Głos zabrali: Wicewojewoda Lubelski Bolesław Gzik, Wicemarszałek Województwa Lubelskiego Michał Mulawa, Prezydent Miasta Zamość Andrzej Wnuk, Sekretarz Powiatu Zamojskiego Mariusz Zając, przedstawicielka Zarządu Głównego Stowarzyszenia Bibliotekarzy Polskich Joanna Chapska oraz Dyrektor Wojewódzkiej Biblioteki Publicznej
im. H. Łopacińskiego w Lublinie Tadeusz Sławecki. Życzenia jubilatce przekazali również nieobecni tego dnia Posłowie na Sejm RP Monika Pawłowska, Beata Strzałka, Tomasz Zieliński oraz Senator RP Jerzy Chróścikowski. W czasie wystąpień padło wiele ciepłych słów pod adresem działalności biblioteki i jej ogromnej roli w społeczności lokalnej. Następnie zostały wręczone odznaczenia oraz wyróżnienia dla samej instytucji, jej pracowników i osób współpracujących z biblioteką. Książnica Zamojska otrzymała m.in. Srebrny Medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis”, Dyplom Uznania i Medal Wojewody Lubelskiego, Odznakę Honorową „Zasłużony dla Województwa Lubelskiego”. Liczba przyznanych odznaczeń i nagród świadczy o tym, że działalność  biblioteki jest dostrzegana
i doceniana zarówno przez władze państwowe, jak i lokalne.

Czwarta część tortu – koncert „Słowo-Dźwięk” Łuksza Jemioły oraz spotkanie towarzyskie przy jubileuszowym stole.

„Ach, co to był za koncert…” – chciałoby się powiedzieć wspominając występ Łuksza Jemioły. Ten lubelski wokalista i gitarzysta wraz z zespołem zaserwował obecnym prawdziwą ucztę. Swoim występem poruszył nie tylko entuzjastów muzyki retro, poezji śpiewanej czy słuchaczy „czujących bluesa”. Z każdą kolejną piosenką publiczność coraz śmielej reagowała. W trakcie koncertu można było usłyszeć utwory skomponowane przez Łukasza Jemiołę m.in. „Na Złotej”, „Balonik” czy „Dziękuję”. Zespół zszedł ze sceny głośno i długo oklaskiwany, a goście przenieśli się piętro wyżej,
by w luźniejszej atmosferze porozmawiać, złożyć gratulacje i życzenia.

 

Gala wieńcząca obchody jubileuszu zamojskiej biblioteki niepostrzeżenie dobiegła końca, tak jak niepostrzeżenie (a właściwie niespodziewanie szybko) minęło sto lat istnienia książnicy.
Czego można życzyć jubilatce? Po pierwsze tysięcy czytelników, po drugie tysięcy zadowolonych czytelników i po trzecie… kolejnych setek lat.

Marlena Jarosz