W „Tygodniku Zamojskim” nr 30/2019 ukazał się tekst dra Jacka Feduszki zatytułowany Pierwszy przewodnik po Zamościu. Autorem rzeczonego przewodnika był Andreas Cellarius (ur. około 1596 w Neuhausen, zm. 1665 w Hoorn) – holendersko-niemiecki kartograf i geograf.
Cellarius jest autorem dzieła Harmonia Macrocosmica, które zostało opublikowane w 1660 roku przez Johannesa Janssoniusa. Pierwsza część atlasu przedstawia systemy świata Klaudiusza Ptolemeusza, Mikołaja Kopernika i Tycho Brahe.
I chociaż Cellarius nigdy w Polsce nie był w 1652 roku Amsterdamski wydawca Gillis Jansz Valckenier wydał dzieło zatytułowane Regni Poloniae, Magnique ducatus Lituaniae, dotyczące fortyfikacji w Polsce. Wśród 21 rycin zamieszczonych w księdze znajduje się plan Zamościa.
W tekście przytaczanym przez dra Feduszkę czytamy, że miasto umiejscowione jest w Małej Polsce w bliskości ziemi lwowskiej na obrzeżu ziemi chełmskiej. Autor podkreśla, że to Jan Zamoyski ogłosił budowę nowego Zamościa według pięknej sztuki murowania i w mieście owym ufundował piękny kościół kanonikom, w którym Dziekani i prepozyci rezydują oraz że dzięki fundatorowi istnieje akademia, która obok krakowskiej wydziały teologiczny, prawny, metodyczny i sztuk wyzwolonych oraz Doktorów wielce uczonych posiada. Przynosi ona wielki splendor dla całej Rusi. Zauważa że w Zamościu są przedstawiciele wielu narodowości: Polacy, Grecy, Ormianie, Hiszpanie, Niemcy, Włosi, że miasto posiada szereg przywilejów, w tym prawo składu towarów i wielce cenione jarmarki. Wymienia Kościół św. Tomasza, św. Krzyża, Ormiański i Ruski, które są murowane… Kollegium, Przytułek, Bursę, Gildię, Ratusz na Wielkim Rynku i Arsenał… trzy Bramy. Wspomina też za Nowym Atlasem Jansoniusa w Zamościu osiem przeznaczonych do obrony wielkich bastionów, połączonych murem za znakomita dbałością wykonanych i otoczonych fosami.
