Pierwszym z Kaczorowskich, który przybył w te strony był Mikołaj (dziadek Emilii Kaczorowskiej, matki Karola Wojtyły). Jego rodzicami byli małżonkowie Jan Kaczorowski i Ewa z Adamkiewiczów, pochodzący z Magnuszewa. Tam też w 1797 r. urodził się  Mikołaj. Magnuszew w tym czasie należał już do Zamoyskich, zakupiony przez hr. Andrzeja Zamoyskiego (od 1777 r. X ordynata). Po jego śmierci właścicielką Magnuszewa została wdowa po nim Konstancja z książąt Czartoryskich, która w 1796 przekazała klucz magnuszewski i dobra maciejowickie swojemu synowi Stanisławowi Kostce Zamoyskiemu (późniejszy XII ordynat).

Mikołaj, tak jak jego ojciec, był na służbie u Zamoyskich, którzy mieli w Magnuszewie pokaźną stadninę. Za Mileną Kindziuk, autorką książki „Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej”, przypuszczamy, że mógł także pracować w ich stajniach w Warszawie, bywać w Maciejowicach, gdzie poznał przyszłą żonę Franciszkę Kurzawę. Ślub odbył się w 1826 roku, w kolejnym urodził się ich pierwszy syn Antoni. Około 1831 r. wraz z rodziną Mikołaj przeniósł się na stałe do Michalowa pod Szczebrzeszynem. Wyjechał tam za hr. Andrzejem Arturem Zamoyskim (drugi syn XII ordynata), który po powstaniu listopadowym powrócił do sąsiedniego Klemensowa, gdzie była rezydencja Zamoyskich.

Klemensów, rezydencja hr. Zamoyskich, 1918 r., źródło Biblioteka Narodowa

 Andrzej oddał się tu pracy organicznej, nowym metodom gospodarowania. Wraz ze starszym bratem Konstantym (późniejszy XIII ordynat, od 1835 r. samodzielne zarządzał ordynacją) przeprowadził w Ordynacji Zamojskiej reformę czynszową. Wydzierżawił od niego też dwa folwarki, Deszkowice i Michalów, które prowadził wzorcowo. Folwark w Michalowie zajmował się głównie hodowlą koni rasowych. Mikołaj pracował u Zamoyskich jako stajenny, a później jako stangret. Dobrze znał pałac w Klemensowie, przywożąc tu powozami Zamoyskich. Później tę funkcję objął jego syn Feliks (przyszły ojciec Emilii).

W Michalowie narodziły się kolejne dzieci Mikołaja i Franciszki: Zofia Tekla ur. 1832 r., Konstanty ur. 1836r. i Jan Feliks ur. 1838 r. Genealogię rodziny Kaczorowskich poznajemy dzięki badaniom Andrzeja Skrzetuskiego, którego pradziadkiem był Antoni – starszy, przyrodni brat Feliksa (dziadka papieża). W 1841 r. zmarła Franciszka. Rok później Mikołaj ożenił się ponownie z Urszulą Malinowską.  Ślub odbył się 17.04.1842 r. w kościele parafialnym św. Mikołaja w Szczebrzeszynie. Małżeństwo doczekało się siedmiorga dzieci.  Sześcioro urodziło się w Michalowie: Stanisław ur. 1843 r., Tomasz ur. 1844, Janina ur. 1846 r., Feliks Paweł ur.  1849 r. (dziadek Karola Wojtyły), Jan ur. 1857 r., Franciszka ur. 1859 r. Najmłodszy syn Kazimierz urodził się w 1865 r. w Zawadzie, gdzie rodzina mieszkała po przejściu Mikołaja na emeryturę.

Kościół św. Mikołaja w Szczebrzeszynie. Tu 30.06.1849 r. o godzinie czwartej po południu został ochrzczony Feliks Paweł. Narodził się w dniu wcześniejszym o godzinie piątej rano. Rodzicami chrzestnymi dziecka byli Kasper Traczykiewicz i Petronela Sawicówna

W 1848 r. hr. Andrzej Zamoyski powrócił do Warszawy. Mikołaj podążył za nim. Mieszkał w domu hrabiego i wykonywał tę samą pracę co w Michalowie. Niestety Zamoyski został posądzony o udział w spisku na carskiego namiestnika gen. Fiodora Berga, czego konsekwencją był nakaz opuszczenia Królestwa Polskiego. Nie wiadomo, kiedy Mikołaj powrócił do Michalowa.

Po wielu latach pracy dla Zamoyskich, Mikołaj przeszedł na emeryturę. Niestety nie wystarczała ona na utrzymanie licznej rodziny. Dlatego na jego prośbę, zarząd ordynacji Zamoyskich zatrudnił go w 1859 r. na posadę gajowego szlakowego. Około 1865 r. (część dzieci już dorosła), przeniósł się do Warszawy, gdzie podjął pracę w Pałacu Zamoyskich na Nowym Świecie. Tam też mieszkał. Gdy wiek uniemożliwił pracę, zamieszkał u brata Tomasza Kaczorowskiego, w centrum Warszawy. Zmarł 7 lipca 1872 roku.

Feliks także związał swoje życie z Zamoyskimi. Mając pond 20 lat, wyjechał do Krakowa, gdzie od 1868 r. osiadł hr. Andrzej Zamoyski. Tam też dla niego pracował. Po śmierci hrabiego, która nadeszła w 1874 r. Feliks przeniósł się do Białej (dziś Bielska-Biała). Tam poznał Marię Scholz , którą poślubił w 1875 r. Po kilku latach małżonkowie przenieśli się do Krakowa, gdzie Feliks założył firmę specjalizującą się w wykonywaniu uprzęży końskiej, siodeł  i powozów. Zawodu zapewne uczył się od ojca, obserwując go, gdy ten zajmował się powozami i końmi w stajniach w Michalowie. Z małżeństwa z Marią na świat przyszło dziewięcioro dzieci. Emila była piątą pociechą.

Na Zamojszczyźnie pozostali ich krewni. Na cmentarzu parafialnym w Szczebrzeszynie spoczywa Antoni Kaczorowski (najstarszy syn Mikołaja Kaczorowskiego), jego żona Wiktoria z Komorowskich, troje spośród ich ośmiorga dzieci: Feliksa, Teofil wraz z żoną Marianną z Hauznerów (imię z płyty nagrobnej) i ich córką Stanisławą oraz Zofia i jej wnuczka  Anna Kołątaj.

Grób rodziny Kaczorowskich na cmentarzu parafialnym w Szczebrzeszynie

Na cmentarzu parafialnym w Zamościu spoczywają dwaj synowie Antoniego i Wiktorii:  Józef ur. 1867 r. i Julian ur. 1877 r. Józef jest pochowany z córką Julią (zm. 1992 r., ceniony zamojski pedagog), jej mężem Wojciechem Bauerem i wnukiem Jackiem.  Julian spoczywa w rodzinnym grobie m.in. z żoną Kazimierą ze Skrzetuskich. Był porucznikiem 30 pułku piechoty i aktywnym działaczem wielu organizacji. Obok grobu rodziców jest grób ich syna Mieczysława (architekt).

Powyższy artykuł powstał na podstawie wydawnictw dostępnych w zbiorach Książnicy Zamojskiej. Szczególnie przydatną pozycją przybliżającą losy przodków Karola Wojtyły jest książka pt. „Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej” autorstwa Mileny Kindziuk.

Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej

Magda Misztal


Wybrana bibliografia:

  1. Kindziuk M., Matka Papieża. Poruszająca opowieść o Emilii Wojtyłowej, Kraków 2013
  2. Sokołowska A., Cmentarz parafii katedralnej, Zamość 2018
  3. Ajewski K., Stanisława Kostki Zamoyskiego życie i działalność 1775-1856, Warszawa 2010
  4. Dzieje gminy Szczebrzeszyn, Szczebrzeszyn 2010
  5. Słownik geograficzny Królestwa Polskiego i innych krajów słowiańskich. T. 5., Warszawa 1884 r.
  6. Niedźwiedź J., Leksykon historyczny miejscowości dawnego województwa zamojskiego, Zamość 2003
  7. Kozaczka M., Poczet Ordynatów Zamoyskich, Lublin 2009
  8. 15 lat Społecznego Komitetu Odnowy Cmentarza Parafialnego w Zamościu, Zamość 2022