Atak miał nastąpić po północy z 19 na 20 maja 1809 roku. Kolumna podpułkownika Krasińskiego opanowała bastiony trzeci i czwarty. Kolumna podpułkownika Czyżewskiego osiągnąwszy również bastion trzeci wespół z grupą Krasińskiego ruszyła ku bramom. Trzecia kolumna po krótkiej wymianie ognia weszła do miasta Bramą Lubelską. Kulminacja szturmu miała miejsce na Rynku Wielkim. W ogłoszeniu szefa sztabu czytamy ogłasza się wojsku, iż twierdza Zamość dobytą została szturmem. Dwa bataliony pułku 2-go, dwie kompanie woltyżerów pułku 3-go i 80 woltyżerów pułku 6-go piechoty pod dowództwem jenerała Pelletier, jenerał Kamieński z pułkiem 6-ym jazdy i szwadronem pułku 3-go dopomógł do otrzymania tej twierdzy.
Na poszczerbionych murach i bramach fortecznych widnieją jeszcze ślady walk bohaterskich, triumfy najezdców, stygmaty zwycięstw i upadków – pisał w lipcu Stanisław Dzikowski.
Dwugodzinne oblężenie zakończone sukcesem to niejedyne zaskoczenie tej potyczki. Polskie oddziały zdobyły 46 dział, zapasy amunicji i ponad milion złotych. Za pomyślny szturm odznaczono ponad setkę żołnierzy. Wśród nich kobietę – Joannę Żubrową, żołnierza 4 kompani 2 pułku piechoty. W bitwie walczyła na równi z mężczyznami, a niekiedy ponoć nawet odważniej. Za ten czyn, jako pierwszą kobietę w kraju, odznaczono ją krzyżem Virtuti Militari i awansowano do rangi podporucznika. Dzień później w Zamościu pojawił się książę Józef Poniatowski. Na Rynku Wielkim odbył się przegląd wojska.
W ramach obchodów 200. rocznicy zdobycia zamojskiej twierdzy przez wojska Księcia Józefa Poniatowskiego Muzeum Zamojskie zorganizowało w dniu 16 maja 2009 roku widowisko historyczne Zamość – Rok 1809. Na terenie Rynku Wielkiego oraz przy bastionie VI i VII dawnej twierdzy około 40 członków grup rekonstrukcji historycznej wystąpiło w plenerowej inscenizacji zdobywania Hetmańskiego Grodu.
fot. Mirosław Chmiel
