Stefan Miler, syn Henryka i Antoniny z Krajewskich, urodził się 22 (według IPN 17) stycznia 1888 roku w majątku Huby Tynieckie koło Kalisza. Był nauczycielem zamojskich szkół, długoletnim opiekunem ogrodu zoologicznego.

                   

 

 

W 1905 roku wydalony ze szkoły za aktywny udział w strajku szkolnym i oddany pod dozór policji. Uczestniczył nadal w manifestacjach, walcząc o polską szkołę. Podczas manifestacji pierwszomajowej na Zawodziu uczestniczył w udanej próbie rozbrojenia legitymujących żandarmów. Po tym incydencie wraz z 11 innymi uczniami musiał zbiec do Krakowa przekraczając nielegalnie granice Królestwa. W Krakowie kontynuował naukę według programu polskiego gimnazjum. W tym czasie uczestniczył również w wyprawie w Tatry. Góry i dziewicza przyroda zrobiły na nim ogromne wrażenie. Amnestia w 1906 roku pozwoliła mu wrócić do Kalisza i kontynuować naukę. Podobnie jak jego koledzy, uczestnicy zajść na Zawodziu, był witany jako bohater walk o szkoły polskie.

Po strajkach szkolnych i manifestacjach władze zaborcze poszły na ustępstwa i 9 stycznia 1906 roku otwarto polską Szkołę Handlową w Kaliszu późniejsze Gimnazjum im. Tadeusza Kościuszki
w Kaliszu. W 1908 roku szkołę opuściło pierwszych 17 maturzystów, a wśród nich Stefan Miler. W 1908 r. wyjechał na studia przyrodnicze do Fryburga w Szwajcarii. Uczęszczał również na zajęcia dodatkowe w uniwersytetach w Lozannie i Genewie. W 1913 r. otrzymał dyplom licencjata nauk przyrodniczych. Dyplom ten uprawniał go do nauczania w szkołach średnich.

Podczas pobytu w Szwajcarii Stefan Miler należał do studenckiej organizacji „Związek Walki Czynnej”, założonej przez Józefa Piłsudskiego oraz stowarzyszenia postępowo-niepodległościowego „Filarecja”. W 1911 r. stanął na szczycie Mont Blanc, uczestniczył również w wyprawach na szwajcarskie lodowce w Alpach. Studia doktoranckie z geologii Tatr rozpoczął w 1913 r. na Uniwersytecie Jagiellońskim, pracując jednocześnie jako korepetytor. Po wybuchu I wojny światowej przerwał studia i wyjechał do majątku Kanie w lubelskim.

W sierpniu 1915 r. walczył w 1 pułku piechoty Legionów Polskich, którego dowódcą był płk Edward Rydz ps. Śmigły. Został ranny w bitwie pod Smolarami nad Stochodem. (baza IPN wskazuje na ciężkie rany w bitwie pod Trojanówką). Po kilkumiesięcznej kuracji został skierowany do oddziału płka Władysława Sikorskiego. Sikorski, jako szef Departamentu do Spraw Legionowych Naczelnego Komitetu Narodowego, udzielił mu w 1916 r. urlopu bezterminowego z Legionów i skierował do pracy w utworzonym w murach dawnej Akademii Zamojskiej gimnazjum. Stefan Miler rozpoczął pracę jako nauczyciel przyrody w gimnazjum męskim i żeńskim w Zamościu. Działał w Polskiej Organizacji Wojskowej. W 1918 r. brał udział w manifestacji żądającej pozostawienia Chełmszczyzny przy Polsce, w czasie której spoliczkował śmiejącego się z manifestantów niemieckiego żołnierza, za co przesiedział dwa tygodnie w areszcie. Brał udział w wojnie polsko-bolszewickiej i dosłużył się stopnia kapitana. Z tego tytułu wkrótce został prezesem Związku Legionistów i Związku Rezerwistów w Zamościu. Na przełomie lat 1918/19 na nieużytku przyszkolnym rozpoczął organizację pierwszego w Polsce Szkolnego Ogrodu Botanicznego.

Odznaczony Krzyżem Walecznych. Za działalność pedagogiczną, społeczną i patriotyczną został odznaczony: Srebrnym Krzyżem Zasługi (1928), Odznaką honorową „Za Walkę o Szkołę Polską” (1930). Dwukrotnie Krzyżem Niepodległości (1931, 1933). Medalem za uczestnictwo w wojnie bolszewickiej „Polska Swemu Obrońcy”, Medalem Dziesięciolecia Odzyskania Niepodległości, Krzyżem „Pierwszaków” (odznaka ochotników Pierwszego Pułku Legionów Polskich),

Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski, Polonia Restituta (jedyne odznaczenie otrzymane w PRL 22 lipca 1959 roku)

W roku 1938 kandydował na posła z ramienia OZON. W latach 1934-1939 był członkiem Rady Miasta Zamościa. W czasie II wojny pozostawał opiekunem ZOO. Mimo nacisków, szantażu, aresztowania córki Grażyny, kilku miesięcy więzienia, nie podpisał volkslisty. Działał w konspiracji i w tajnym nauczaniu. Po wyzwoleniu, 29 lipca 1944 r. otwierał patriotyczny wiec na Rotundzie poświęcony pomordowanym tam mieszkańcom Zamojszczyzny. Powrócił do oficjalnej pracy dydaktycznej. W 1953 r. upaństwowiono ZOO, a Stefan Miler został jego pierwszym oficjalnym kierownikiem.

W latach 1954-55 był rozpracowywany przez PUBP Zamość w ramach sprawy wstępno-agencyjnego rozpracowania krypt. “Wywiad” jako podejrzany o przynależność do organizacji Wolność
i Niezawisłość. Pracował jako nauczyciel w Liceum Ogólnokształcącym w Zamościu. Zarzucano mu także rozpowszechnianie „wrogiej propagandy przeciwko Związkowi Radzieckiemu”.

         

     

 W czerwcu 1957 r. doznał wylewu krwi przy budowie alpinarium w parku. Ze względu na stan zdrowia musiał zrezygnować z pracy w ZOO. Około 1961 r. przeniósł się do Warszawy, tam też zmarł
14 lutego 1962 r. Został pochowany w Warszawie na Powązkach.

Michał Bojarczuk napisał o Stefanie Milerze tak: Bogato wyposażony przez naturę: barczysty i silny. Dziesiąty człowiek, który zdobył Mont Blanc, a po Malczewskim, autorze „Marii” – drugi Polak (Drugie polskie wejście w 1838 r. należy do Karola Hoppena). Prostolinijny, uczciwy, z dużą wiedzą i jeszcze większą miłością do przyrody. Niepospolity. A patriota nie z tej ziemi…